vrijdag 29 maart 2013

11en30 april 2013

Het blad op A5-formaat van de NGV afdeling Friesland, 11en30, kwam deze keer uit met op de cover het
gemeentewapen van Ooststellingwerf, een griffioen met tussen de voor- en achterpoten een rode bal met een gouden ster.
Het aantal leden van de afdeling bedraagt per 1 maart 2013 een totaal van 487 (398 leden plus 89 bijkomende leden). Dit is een dalende trend die aan de toegankelijkheid van gegevens op internet wordt gewijd. Persoonlijk betwijfel ik dit omdat we met onze Historische Vereniging Noordoost Friesland het tegendeel bewijzen (we groeien nog steeds).
Op zaterdag 11 mei organiseert de afdeling een excursie naar Burgum, waar de Kruiskerk en het Streekmuseum-Volkssterrenwacht worden bezocht. Hier is een tentoonstelling over Amerikagangers: Emigranten uit Tytsjerksteradiel.
Dan de verdere inhoud van 11en30: Genealogie Gelke Foekes van der Wal, geboren 10 juli 1833 te Nijega. In 'Een laat huwelijk' wordt beschreven hoe Jan Dirks en Bauck Emkes uit Murmerwoudster Broek na 29 jaren 'in hoerdom geleefd te hebben' eindelijk in 1723 trouwden. Ze hadden inmiddels 3 kinderen, in de leeftijd van 16 tot 26.
Oorkonden voor trouw lidmaatschap (40 jaar lid!) kregen o.a. de heer Bernard van Haersma Buma en De Boer.
Anton Musquetier publiceerde een artikel over Een diefstal uit armoede. In 1814 stal zeilmakersknecht Hendrik Cornelis Haagsma goederen uit de winkel van de zeilmakers Rienk en Sjoerd Sleeswijk te Lemmer.
Tineke Hartman schrijft over Werk in Rüstringen, Duitsland, waar haar grootouders Jacobus Scholten en Trijntje Bruinsma rond 1912 kort werkten. Al op 17-jarige leeftijd kreeg ze haar eerste kind.
Stamreeksen van Elfstedentochtwinnaars Sipke Castelein (uit Suawoude) en Abe de Vries (uit De Knipe) zijn opgenomen door Sytze Giezen.
Antonia Veldhuis uit Veenwouden schrijft over Twee vroege twitteraars: De tweets van Petrus Eekma en Jan Georg Semler die in 1789 een conflict uitvochten via pamfletten en korte krantenberichten in o.a. de Leeuwarder Courant.
Als laatste een artikel over Ruurd Taedes Fortuin en Adriaantje Rozendaal die naar de USA emigreerden en daar Roy en Jennie genoemd werden. Via online passagierslijsten en US Census Bureau lijsten is meer over het echtpaar achterhaald.

dinsdag 26 maart 2013

Auke Benedictus Visser, Sontvaarder rond 1820

De Sonttolregisters zijn recent weer aangevuld met nieuwe gegevens, nu ook van 19e eeuwse doorvaarten van de Sont.
Een van de meest frequente Sontvaarders die Dokkum rond 1820 als thuishaven had was Auke Benedictus Visser. Hij was de zoon van Benedictus Jenses Visser en Geertruid Pieters.
Ooit, in 2003, had ik contact met ene David Craik uit Wales. Hij mailde mij met een vraag over ene Benedictus Jenses (Benedict Jones) uit Dokkum (ongetwijfeld familie van bovengenoemde heren). Deze zou begin 18e eeuw met zijn schip gestrand zijn aan de kust van Wales. Vervolgens ontmoette hij een lokale schone en werd de stamvader van een grote clan Welshmen met de familienaam Jones, overigens de meest voorkomende achternaam in dat land. Zijn graf van rond 1730 zou nog bestaan in het plaatsje Llanddwywe.

In onderstaande lijst uit de Sonttolregisters ziet u o.a. de reizen van Auke Benedictus Visser. Er zitten een paar transcriptiefouten tussen, meest opvallend is die van Ulsser i.p.v. Visser. In de lijst staan ook enkele Dokkumer collega's uit dezelfde periode.
Auke's kofschip was genaamd 'De Jonge Trijntje', groot 95 ton, althans het schip dat in 1829 in herberg het Wapen van Amsterdam te Dokkum werd verkocht en in 1813 nieuw gebouwd was. Zou het schip vernoemd zijn naar zijn schoonmoeder Trijntje de Lang?

De kolomkoppen zijn: Datum doorvaart Sont, Naam schipper, Thuishaven, Vertrekhaven, Aankomsthaven.
24-5-1814Auke B. VisserDockumHarlingen - Petersborg
19-6-1814Age Pieters VisserDockumAmsterdam - Østersøen
7-9-1814Auke Benedictus VisserDockumPetersborg - Lissabon
27-9-1814P. SchuttDockumPillau - Havre de Grace
17-4-1815Pieter SchietDockumRotterdam - Dantzig
3-5-1815Auke B. VisserDockumAmsterdam - Pernau
13-7-1816Auke B. VisserDockumAmsterdam - Østersøen
8-8-1816J. K. DamstraDockumKiobenhavn - Rotterdam
15-8-1816Anke B. VisserDockumDantzig - Harlingen
4-11-1816Pieter SchuttDockumRouen - Petersborg
31-3-1817A. B. VisserDockumAmsterdam - Memel
5-5-1817A. B. VisserDockumMemel - Amsterdam
26-6-1817Peter SchutDockumPetersborg - Rouen
6-7-1817A. B. VisserDockumAmsterdam - Østersøen
17-7-1817A. P. VisserDockumHarlingen - Østersøen
1-8-1817A. B. VisserDockumMemel - Harlingen
10-8-1817A. P. VisserDockumMemel - Harlingen
17-4-1819R. J. MellemaDockumLemmer - Østersøen
22-4-1819A. B. VisserDockumDockum - Østersøen

23-5-1819A. B. VisserDockumDanzig - Holland
12-7-1819A. B. VisserDockumDockum - Østersøen
26-7-1819R. F. MellemaDockumAmsterdam - Østersøen
31-8-1819A. B. VisserDockumDanzig - Dockum
11-9-1819Reinder F. MellamaDockumRiga - Amsterdam
12-5-1821A. B. VisserDockumDockum - Østersøen
5-6-1821A. B. UlsserDockumDanzig - Harlingen
8-6-1824A. B. VisserDockumHarlingen - Østersøen
24-7-1824H. D. VisserDockumMemel - Amsterdam

Hij komt vaker voor in de Dokkumer archieven:

Huwelijksakte Dokkum, 1827 Bruidegom: Auke Benedictus Visser, oud 64 jaar, geboren te Dokkum   Vader: Benedictus Jennes. Moeder: Geertruid Pieters. Bruid: Gertje Symens van Boerum, oud 36 jaar, geboren te Dokkum. Vader: Symen Jans van Boerum. Moeder: Trijntje Jans de Lang. Datum: 22 november 1827, akte nr. 25.
Kadastrale gemeente: Dokkum, Sectie: A   Minuutplan: Dokkum A1  Eigenaar: Auke Benedictus Visser    Beroep: Kofschipper Woonplaats: Dokkum Legger nr: 33.
Voor een model van een kofschip zie de site van het Rijksmuseum.

donderdag 21 maart 2013

Sneuper 109 met rococo op Het Loo en tsaar Peter

Zo vlak voor het 25-jarig jubileumfeest van onze vereniging op 6 april in Dokkum is ons paradepaardje De Sneuper weer naar de meer dan 500 leden verstuurd.

Bijzondere verhalen deze keer over een Dokkumer rococo-interieur dat uit het gesloopte hoofdpostkantoor verdween en in Paleis Het Loo in Apeldoorn opdook en een vervolg op het populaire cover-artikel uit Sneuper 105, Maaltijd te Dokkum met tsaar Peter de Grote. Maar was het wel de Russische tsaar, of toch een ander, minstens zo interessant persoon?
Dat en nog veel meer in dit lentenummer van De Sneuper: (inmiddels gratis geheel online)

Inhoudsopgave:
HISTORIE & STREEKGESCHIEDENIS
- Rococo uit Dokkum op paleis Het Loo, Sytse ten Hoeve
- Mosterd of toetje na de Maaltijd? Hans Zijlstra
- Opgravingen in de Anjeliersstraat, Edwin Hoven

GENEALOGIE & FAMILIEGESCHIEDENIS
- Dokkum en India: de Canter Visschers, Bauke vd Pol
- Groeten uit Moddergat: ansichtkaart uit 1909, Gerard de Weger
- Douwe Hansma: de stal van Beslinga State, Klaas Pera

RUBRIEKEN & COLUMNS
- COLUMN: Je mutte mar hoare..., Ale Hansma
- BONIFATIUSBEELDEN: Monnik met ambities, Lammert de Hoop
- HERALDIEK: Dorpswapens & -vlaggen, Rudolf Broersma
- DIACONIEREKENINGEN: familie De Vries, Piet de Haan
DIGITAAL & ACTUEEL & VARIA
- Digitaal verhaal: website en blognieuws, Hans Zijlstra

Wilt u ook meegenieten van de interessante verhalen uit onze regio, dan kunt u zich eenvoudig aanmelden als lid (slechts 15 euro per jaar) via dit online formulier.

dinsdag 19 maart 2013

Verslag lezing Molens in Achtkarspelen



Woensdag 13 maart jl. hield de heer Sjerp de Jong een interessante lezing over molens in Achtkarspelen voor zo’n 30 belangstellenden.
In het verleden hebben er heel wat molens in Achtkarspelen gestaan. Op dit moment zijn er nog vier over: de korenmolen te Kortwoude, de molen bij de ijsbaan in Buitenpost, de Tjasker bij Augustinusga en de windmotor te Sarabos onder Gerkesklooster
De molens kunnen naar hun functie onderverdeeld worden in industriemolens en poldermolens. De poldermolens werden gebruikt om de polder droog te malen. Er waren vroeger veel kleine waterschappen in Achtkarspelen, waarvan de meeste de beschikking hadden over een poldermolen. 
Bij industriemolens kan gedacht worden aan korenmolens, pelmolens , oliemolens en houtzaagmolens.   
Vanouds stond er in elk dorp een korenmolen. De andere industriemolens stonden vooral in Kootstertille en Stroobos.
Meer informatie over alle molens vindt u in de Molendatabase.

zondag 17 maart 2013

Iedereen welkom op Jubileumdag 6 april te Dokkum

Geschiedenis leeft in Dokkum! Al 25 jaar is de regionale historische vereniging actief met het publiceren van verhalen en achtergronden bij de bijzondere mensen die de unieke regio Noordoost Friesland door de eeuwen bevolkt hebben.
Iedereen kent het verhaal van de moord op Bonifatius in 754 na Christus maar er zijn nog veel meer 'nijsgjirriche' zaken die een breed publiek verdienen. In ons verenigingsblad De Sneuper bieden we daar veel aandacht aan, zowel inhoudelijk als door een steeds professionelere presentatie. En omdat we ook al sinds 1999 op het web present zijn is ons ledental gegroeid tot een indrukwekkend aantal van ruim 500. Want zeker ook Friezen om utens die voorouders in Noordoost Friesland hebben vinden het in toenemende mate interessant om meer te weten over hun familiegeschiedenis. En dan niet alleen de jaartallen en plaatsnamen, maar vooral de context van opstanden, klimaat, religie, bijgeloof, criminaliteit en al die andere belangrijke randverschijnselen die het leven kleur geven. Op onze website bieden we daar al veel bronmateriaal over aan. Maar een keer in de zoveel tijd wil je elkaar ook eens de hand schudden, persoonlijke verhalen uitwisselen en nieuwe vrienden beter leren kennen. Daarvoor organiseren we twee keer per jaar de ledendag. En omdat we dit jaar ons 25-jarig jubileum vieren nodigen we iedereen uit die van regionale geschiedenis en genealogie houdt om langs te komen in Dokkum op zaterdag 6 april. En dit alles onder het motto: De Kozakken komen! Precies 200 jaar geleden bevrijdden zij ons van het juk van de Franse keizer Napoleon!


We hebben een uitgebreid programma op poten gezet, met activiteiten voor jong en oud. In de ochtend is het Streekarchief aan de Brokmui onze uitvalsbasis. Hier zal het bruisen van de activiteiten en is er een historische markt (zusterverenigingen zijn uitgenodigd) met lezingen van Bearn Bilker en Theo Kuipers. Voor de deur is een grote parkeerplaats voor gratis parkeren, aan de rand van de binnenstad. In die binnenstad vervolgen we vanaf 16.00 uur met de ledenvergadering in de monumentale Grote Kerk. En we sluiten aldaar de dag af met een spectaculair muzikaal concert van het Oeral Kozakkenkoor.
Komt dus allen, ook als u niet lid bent, en neem kinderen en kleinkinderen mee. Details van het programma, met o.a. uw eigen familiewapen ontwerpen en tips bij uw stamboomonderzoek, vindt u hier. En als u ook lid van onze vereniging wilt worden (inclusief 4x per jaar de Sneuper in kleur) dan kunt u zich nu al eenvoudig online aanmelden (het kost maar 15 euro per jaar) via dit formulier.

zondag 10 maart 2013

Film over Wiskunde in de Gouden Eeuw met Rene Descartes?

Wetenschappelijk onderzoeker, Dokkumer en lid van onze vereniging Arjen Dijkstra is bezig met een project onder auspiciën van NWO/Bessensap waar een documentaire uit kan voortvloeien. Een mooie manier om geschiedenis voor een breed publiek toegankelijk te maken!
In de zeventiende eeuw was de Universiteit van Franeker een van de belangrijkste onderwijsinstituten in de Nederlandse Republiek. De professoren waren bekende geleerden, de studenten kwamen uit de hele wereld. Op deze universiteit was bijzonder veel aandacht voor de wiskunde. In 1629 werd een student ingeschreven die een van de beroemdste wiskundigen uit die tijd zou worden: René Descartes. In een documentaire wil Dijkstra laten zien in welke wereld hij terecht kwam. Dit doet hij door een nieuwe blik op zijn vakgebied in de Gouden Eeuw te werpen. Wat was wiskunde in die tijd?
Vindt u het ook een interessant idee om hier een documentaire over te zien? Steun dan Arjen Dijkstra door te stemmen op zijn YouTubefilmpje hieronder met een 'like', ofwel duim omhoog (het kost u niks)!
http://www.youtube.com/watch?v=B8

dinsdag 5 maart 2013

Vrije Fries 2012, nummer 92, met kloeke Friese geschiedenissen

Op zaterdag 2 maart viel hij weer in de brievenbus: het jaarboek van het Koninklijke Fries Genootschap voor Geschiedenis en Cultuur en de Fryske Akademy over 2012. Ik maak er graag melding van op dit blog maar het kost toch ongewild nog aardig wat tijd om de informatie op en rijtje te krijgen. Je zou toch mogen verwachten dat op moment van versturen per post er online ook al de nodige informatie beschikbaar zou worden gemaakt. Op zijn minst een inhoudsopgave en een cover. Maar niets is minder waar!
De site van het Fries Genootschap geeft alleen een overzicht van de inhoud vanaf het eerste nummer in 1839 tot en met 2008!
De Fryske Akademy maakt het nog bonter: daar alleen een overzicht t/m 2006. Dan denk je: het zal wel op de site van Afuk staan, die de boekenverkoop doen. Dat is maar deels waar. Sowieso staat er nog niks over 2012, wel over de delen t/m 2011. Echter dat is via de zoekmachine of navigatie van de site bijna niet te vinden. Probeer het maar eens via Vrije Fries of Vrije Fries 2011.

Afijn, genoeg geconstateerd, nu de inhoud. In het eerste hoofdstukje, Van de redactie, wordt een samenvatting gegeven. Leo Verhart beschrijft de verwoede twisten tussen het Rijksmuseum van Oudheden (te Leiden), in de figuur van Jan Hendrik Holwerda, en het Fries Genootschap, vooral in de figuur van P.C.J.A. Boeles.
Nelleke IJssennagger beschrijft de contacten tussen Friezen en Scandinaviërs in de eeuwen rond het jaar 1000. Aan de hand van teksten en voorwerpen behandelt ze de onderlinge conflicten, allianties, handel en uitwisselingen als evenzovele manieren van contact.
Kees Kuiken onderzoekt het boeren-liberalisme in Het Bildt van de grote heren- en vergaderboeren.
Eeltsje Hettinga levert een mooi essay over de poëzie van de vorig jaar overleden schrijver Trinus Riemersma.
Joke Corporaal behandelt in haar artikel de Friese literatuur van o.a. Anne Wadman.
Persoonlijk het meest interessante artikel, gelardeerd met kleurenfoto's, vind ik dat van Saskia Kuus. Zij trekt de stelling van Piet Bakker, auteur van het standaardwerk over de Friese schilderkunst in de Gouden Eeuw, dat vooral adellijke milieus met portretschilderijen uiting gaven aan hun familiebewustzijn, in twijfel. Zij illustreert dit met het voorbeeld van de uit een familie van eigenerfden afkomstige regent Dirk Fogelsangh (1600-1663), die schilders veelvuldig opdracht gaf om hemzelf en familieleden te portretteren.
Justin Kroesen presenteert tenslotte een overzicht van het Friese katholieke kerkzilver uit het tijdperk van de protestantse Republiek, met bijzondere aandacht voor de daarop aangebrachte beeldtaal.

Inhoudsopgave:
- Terug in het land van herkomst, Leo Verhart.
- Friezen en Scandinaviërs in de Vikingtijd, Nelleke IJssennagger.
- Fries katholiek kerkzilver.
- Anne Wadman tussen moeder- en vadertaal.
- Oer de poézy fan Trinus Riemersma.
- De portretopdrachten van Dirk Fogelsangh (1600-1663).
- 'Zijne vrijzinnige denkbeelden omtrent de staatshuishouding'. Bildts protoliberalisme en liberalisme 1814-1851, Kees Kuiken.
- Archeologische kroniek, Ernst Taayke.
- Jaarverslag Koninklijk Fries Genootschap.