woensdag 24 maart 2010

De bemanning van Willem Barents naar Nova Zembla

Velen kennen in grote lijnen het verhaal van Willem Barents en de Overwintering op Nova Zembla in de winter van 1596/1597. Al wat minder bekend is dat het al de derde poging van Barents was (na eerdere in 1594 en 1595) om een Noordoostelijke doorvaart boven Rusland langs te vinden. Geboren rond 1550 op Terschelling groeide hij niet alleen uit tot een ervaren schipper maar ook tot expeditieleider. Tijdens de tocht van 1596 had hij dan ook een aparte schipper, de ervaren Jacob van Heemskerck.
En waar Willem Barents vlak na de overwintering in het Behouden Huys op Nova Zembla op zee zijn laatste adem uitblies, loodste Van Heemskerck de expeditie veilig terug naar Amsterdam. In 1607 zou hij als opperbevelhebber tijdens de Slag bij Gibraltar (waar overigens ook een schip van de in Dokkum gevestigde Admiraliteit van Friesland succesvol deelnam) om het leven komen.
Maar wie waren nu de bemanningsleden van Barents en Van Heemskerck op hun barre tocht naar het noorden? Het koste me nog vrij veel moeite om de namen uiteindelijk te vinden in het kloeke boek Behouden uit het Behouden Huys, catalogus van de voorwerpen van de Barentsexpeditie (1596), gevonden op Nova Zembla, De Rijksmuseumcollectie, aangevuld met Russische en Noorse vondsten. Dit waren de (slechts) 17 bemanningsleden op het schip De Windhond van Barents en Van Heemskerck:

Ten eerste de 5 die op Nova Zembla of op de terugweg overleden:
- Een timmerman uit Purmerend, 23 september 1596.
- Anonymus op 27 januari 1597.
- Willem Barents en Claes Andriesz Goutijk op 20 juni 1597 en Jan Fransz van Haerlem op 5 juli 1597.

De overige 12 bemanningsleden:
- Jacob van Heemskerck, schipper
- Pieter Pieters Vos
- Meester Hans Vos, barbier
- Jacob Jansz Sterrenburgh
- Lenaert Heijndricksz
- Laurens Willems
- Jan Hillebrants
- Jacob Jans Hoogwoudt
- Pieter Cornelisz
- Jan van Buysen
- Jacob Everts
- Gerrit de Veer, degene door wiens verslag de reis beroemd is geworden:  Waerachtighe Beschrijvinghe van drie seylagien, ter werelt noyt soo vreemt gehoort […] by noorden Noorweghen, Moscovia en de Tartaria, na de Coninckrijcken van Cathay ende China.

Dat ze op Nova Zembla muziek gemaakt moeten hebben blijkt uit de vondst van een liedboek en dwarsfluit op de plaats van het Behouden Huys.

Update 2019: Inmiddels is in de haven van Harlingen een replica van Willem Barents' schip te water gelaten voor verdere afbouw. Bouwmeester Gerald de Weerdt is met een team van vrijwilligers bezig het zeil- en touwwerk te organiseren, in voorbereiding op een daadwerkelijke zeilreis naar Nova Zembla! Volgens nader archiefonderzoek zou het schip De Witte Swaen geheten moeten hebben.

Geen opmerkingen: