maandag 24 november 2008

Friese kunstschilders in de 17e eeuw

Ze komen zelden in de publiciteit, maar ze zijn er wel degelijk. Schilderijen van Friese kunstschilders in de 17e eeuw. De belangrijkste schilder van zeegezichten was Wigerus Vitringa (1657-1725). Oorspronkelijk opgeleid als jurist aan de Universiteit van Franeker bekwaamde hij zich in de schilderkunst. Zijn nevenberoep werd belangrijker dan zijn ouders wilden, omdat die liever zijn advocatenpraktijk voortgezet zagen. Het Fries Museum exposeerde diverse van zijn schilderijen en gaf er een boek over uit.

Een kunstschilder in de stijl van Rembrandt was Wybrand de Geest (1592-1663?), bijgenaamd De Friesche Adelaar. Hij trouwde met een nichtje van Rembrandts vrouw Saskia Uylenburgh, Hendrikje Uylenburgh. Hij woonde in Leeuwarden aan de Eewal. Bij Tresoar is ook een Album Amicorum van hem bewaard gebleven, die via de Digicollectie te bekijken is.
Van Lambert Jacobsz (ca.1598-1637) hangt een schilderij in het Rembrandthuis in Amsterdam. Hij was de eerste leermeester van Govert Flinck (beide waren doopsgezind), die later bij Rembrandt in de leer ging. Ook de in Harlingen geboren Jacob Adriaensz Backer (1608-1651) was een leerling van Lambert Jacobsz.
Hoewel zijn achternaam Schots klinkt was ook Jacobus Sibrandi Mancandan (1602-1680) een getalenteerde Friese (landschaps-)schilder. De uit Minnertsga afkomstige kunstenaar schilderde veelal landschappen met dieren en herders en was burgemeester van Franeker. Hij trouwde met Elske Mathys Siderius.
De Leeuwarder kunstschilder Casparus Hoomis (ca.1640-1677) werkte voor de massamarkt met goedkope werkjes, samen met Leendert Nulck en Harmen Monsma.

Zowel de doopsgezinde kunsthandelaar Hendrick Uylenburgh (1584/9-1661, (die met Rembrandt samenwerkte) als zijn broer kunstschilder Rombout Uylenburgh (1580/5-1627/8) werden geboren in Leeuwarden. Van laatstgenoemde is een schilderij aangekocht door het Rembrandthuis. Hij begon zijn carriere in het Poolse Danzig en Krakau.

En laten we niet de Friese Raphaël vergeten: Gerardus Wigmana (1673-1741), bekend van zijn schilderij uit 1697 dat in het stadhuis van Dokkum hangt, met daarop oa. burgemeester Julius van Aitzema en de javaan Philander de Baron.
Een Dokkumer kunstschilder en glazenmaker was Joannes Claessen Wiarda, wiens vrouw Antje Volkerts (Dockema of Doekema) en dochter Neeltje Wiarda (geb. 1695 te Dokkum) optraden als getuige in een rechtszaak van Elisabeth de Flines, over wie recent een boek uitkwam van Machiel Bosman. (Voor het burgerwapen van Joannes Claesen Wiarda, zie Genealogysk Jierboek 1993, c.q. het Wapenboek van Gerrit Hesman). Een bewaard gebleven schilderij van Wiarda is, voor zover ik weet, niet bekend. Mocht u er wel een kennen laat het ons dan weten.
Update: Tot en met 22 februari 2009 heeft het Rembrandthuis in Amsterdam een overzichtstentoonstelling van het werk van Jacob Backer, Rembrandts tegenpool. Hij wordt een van de meest succesvolle schilders van de Gouden Eeuw genoemd. In de catalogus zag ik ook een Friese leerling van hem vermeld: Wiggert Domans, Franeker, 1625-1650.

Geen opmerkingen: